Już z daleka, przy wjeździe do Szczawnicy od strony Krościenka, wprost z rwącego nurtu Dunajca wyłania się on – Kotońka: skalny kot czai się niczym strażnik, wita podróżnych a nad nim dumny góral jak z XIX‑wiecznej kartki pocztowej. Ta 9,5‑metrowa wapienna wieża, narodzona w wyniku pradawnego osuwiska, od stuleci otoczona jest legendą o diable i świętej Kindze, a dziś łączy folklor, przyrodę i sport: kajakarze rywalizują tu wśród zawirowań, a turyści – próbują uchwycić idealny kadr. Kotuńka to nie tylko skała – to żywa historia Szczawnicy, której tajemnice aż proszą się o opowiedzenie.
Historia i pochodzenie nazwy
Skała Kotuńka wyrasta z nurtu Dunajca tuż przed wjazdem do Szczawnicy, osiągając 9,5 m wysokości, a jej wierzchołek znajduje się na wysokości około 438 m n.p.m.
Jej nazwa pochodzi od charakterystycznego wyglądu – przypomina czającego się kota. Już w 1869 roku Jadwiga Łuszczewska pisała, że „psotliwym ruchem wyglądając z wody, niby kot chytrze się czai”
Według legendy, skała powstała, gdy diabeł niósł potężny głaz, by zrzucić go na zamek św. Kingi. Gdy zapiał kogut, diabelska moc opadła, i głaz wpadł do rzeki, tworząc Kotuńkę
Rzeźba góral – witacz gości
Na szczycie skały już w latach 1875–1912 stała drewniana figura górala, witająca przybywających do Szczawnicy. W 1997 roku postawiono kolejną, trzymetrową rzeźbę, którą w 2005 roku uderzył piorun – zniszczył ją W dwa lata później, dzięki spadkobiercom ostatniego właściciela Szczawnicy, ponownie stanął góral – dłuta Józefa Madei. Obecny „harnaś” mierzy ok. 4,5 m i waży 1,5 t, witając turystów wjeżdżających do kurortu.
Współczesne znaczenie
Dziś Kotuńka to jedno z najbardziej rozpoznawalnych miejsc Szczawnicy. Jest popularna wśród turystów, zwłaszcza gdy stan wody niski – można podejść na jej zbocze i robić zdjęcia.
Bardzo silny prąd u jej podnóża tworzy naturalne warunki treningowe dla kajakarzy górskich – po lewej stronie skały zawieszane są bramki, a nurt sprzyja trenowaniu manewrów.
Ponadto skała stanowi trwały punkt orientacyjny przy początki tzw. Drogi Pienińskiej – malowniczego szlaku pieszo‑rowerowego prowadzącego wzdłuż Dunajca do Czerwonego Klasztoru.
Kotońka to nie tylko obiekt geologiczny – wapienna skała czorsztyńska powstała w wyniku osuwiska
– ale także nośnik lokalnej tożsamości i magnes przyciągający turystów. Z legendą o św. Kindze i diabłu, z sylwetką górala powitalnego, stanowi malowniczy punkt na mapie Szczawnicy – zarazem naturalną atrakcję i scenę dla działań sportowo‑kulturowych.
Odwiedzający Szczawnicę – spacerujący promenadą, płynący tratwą lub uprawiający kajakarstwo – nie mogą jej przeoczyć. W postaci Kotuńki spotykają historię, przyrodę i regionalny folklor – w jednym, niezwykle charakterystycznym miejscu.
Fot. Łukasz Rapciak
