Fot. Załadunek więźniów do wagonów. Rampa towarowa przy dworcu kolejowym w Tarnowie, 14 czerwca 1940
14 czerwca obchodzimy Narodowy Dzień Pamięci Ofiar Niemieckich Nazistowskich Obozów Koncentracyjnych i Obozów Zagłady ustanowiony przez Sejm Rzeczypospolitej Polskiej 8 czerwca 2006 r., dla upamiętnienia milionów ofiar, naszych rodaków więzionych i zabijanych w niemieckich więzieniach i obozach koncentracyjnych w czasie drugiej wojny światowej. W tym roku przypada 80. rocznica pierwszego transportu Polaków utworzonego na terenach okupowanej Polski wcielonych do Trzeciej Rzeszy niemieckiego nazistowskiego obozu koncentracyjnego Auschwitz. W pierwszym transporcie znaleźli się mieszkańcy Podkarpacia i Małopolski.
Wśród 728 pierwszych więźniów obozu Auschwitz było 40 rzeszowian oraz kilkudziesięciu mieszkańców obecnego województwa podkarpackiego i małopolskiego. Z Podhala znalazło się w nim 45 osób. W 1940 r. Niemcy skierowali tam z więzienia w Tarnowie grupę osób, wśród nich byli żołnierze kampanii wrześniowej, członkowie podziemnych organizacji niepodległościowych, gimnazjaliści i studenci, a także niewielka grupa polskich Żydów.
Więźniowie pierwszego transportu otrzymali obozowe numery od 31 do 758. Wśród tych więźniów dużą grupę stanowiły osoby, które próbowały przedostać się do tworzonych we Francji Polskich Sił Zbrojnych. Część więźniów została aresztowana podczas akcji AB, czyli tzw. Nadzwyczajnej Akcji Pacyfikacyjnej, którą Niemcy przeprowadzili w Generalnym Gubernatorstwie w 1940 r. Wśród pierwszych więźniów obozu byli także zatrzymani podczas łapanek, działacze organizacji politycznych, konspiracyjnych i społecznych, urzędnicy państwowi, harcerze, maturzyści oraz inni przedstawiciele polskiej inteligencji. Niektórzy wśród nich byli obywatelami polskimi pochodzenia żydowskiego.
Najmłodszy z więźniów – Stanisław Ryniak miał piętnaście lat. Otrzymał numer obozowy 31. 349 to numer innego więźnia tego transportu, Bronisława Czecha, 24-krotnego narciarskiego mistrza Polski i trzykrotnego olimpijczyka, aresztowanego przez Niemców za działalność konspiracyjną.
Więźniowie pierwszego transportu Polaków do KL Auschwitz z Podhala:
48 Zachemski Jan
64 Staszel Stanisław
75 Kasprzycki Tadeusz
101 Chramiec Chramiosek Józef
103 Kulig Romuald
105 Kulig Apolinary
106 Krzysiak Jan
107 Mróz Stanisław
154 Szczerbowski Kazimierz
234 Gazda Andrzej
236 Jąkała Florian
237 Zając Stanisław
239 Olas Józef
241 Pawluśkiewicz Jan
242 Kaszycki Ludwik
243 Bielecki Jerzy
258 Chmura Stanisław
259 Górka Kazimierz
264 Król Kazimierz
266 Sowiński Stanisław
268 Górka Marian
343 Chmura Jan
346 Gabryszewski Tadeusz
347 Hordyński Józef
349 Czech Bronisław
352 Śnieżek Jan
360 Borkowski Włodzimierz
363 Lechowicz Franciszek
496 Marfiak Zbigniew
498 Kozaczka Jan
499 Drohojowski Stanisław
503 Chudoba Franciszek
519 Wójcik Józef
530 Marszałek Jan
592 Majdak Franciszek
593 Myszkowski Tadeusz
595 Suchecki Antoni
596 Dziadulski Adam
597 Harapiński Marian
600 Walczak Józef
601 Bachleda-Curuś Jan
719 Bodurek Mieczysław
722 Skalski Tadeusz
726 Wach Franciszek
732 Kaszycki Zbigniew
W roku 2006 dzięki staraniom byłych więźniów i ich rodzin skupionych w Chrześcijańskim Stowarzyszeniu Rodzin Oświęcimskich, Sejm RP ustanowił rocznicę pierwszego transportu do Auschwitz Narodowym Dniem Pamięci o Ofiarach Niemieckich Nazistowskich Obozów Koncentracyjnych i Obozów Zagłady.
