Przed II wojną światową, w okresie intensywnej rozbudowy uzdrowiska Szczawnica, powstał nowoczesny dworzec autobusowy, który odegrał kluczową rolę w łączeniu kurortu z okolicznymi miastami i dalszymi ośrodkami. Obiekt znalazł się w centralnym punkcie uzdrowiskowej dzielnicy, zapewniając pasażerom wygodny dostęp do zabytków, willi i pijalni wód. Dzięki sprawnym połączeniom autobusowym dworzec przyczynił się do zwiększenia ruchu turystycznego i integracji lokalnej społeczności z życiem kulturalnym regionu.
Geneza i powstanie
Inicjatorem budowy dworca autobusowego był hrabia Adam Stadnicki, który po objęciu kierownictwa uzdrowiska w 1909 roku prowadził szeroko zakrojone prace modernizacyjne. W ramach tych działań, pod koniec lat dwudziestych XX wieku, zrealizowano budowę parterowego obiektu obsługi przewozów motorowych. Nowy dworzec wpisywał się w ówczesne tendencje rozwoju komunikacji autobusowej w Polsce, rozwijanej zarówno przez prywatne przedsiębiorstwa motorowe, jak i początki Polskiego Towarzystwa Motorowego oraz późniejsze oddziały PKS.
Lokalizacja
Dworzec usytuowano przy reprezentacyjnej ulicy Głównej (ówczesna Główna Droga Uzdrowiskowa), w pobliżu wjazdu do zabytkowego zespołu uzdrowiskowego. Dzięki temu pasażerowie, wysiadając z autobusu, od razu znajdowali się w sąsiedztwie głównych atrakcji – pijalni wód, parków zdrojowych oraz eleganckich pensjonatów i willi.
Architektura i wyposażenie
Budynek dworca miał prostą, lecz elegancką formę: kamienno‑drewniana konstrukcja z detalami nawiązującymi stylistyką do tutejszej architektury willowej. Elewacje ozdabiały dekoracyjne belkowania i gzymsy. W środku znajdowała się kasa biletowa z drewnianą ladą, przestronna poczekalnia ze stylizowanymi ławkami oraz magazyn bagażowy. Wzdłuż jednej ze ścian wyznaczono również punkt kurierski, który obsługiwał przesyłki i korespondencję kuracjuszy.
Funkcjonowanie przed wojną
Od 1929 roku dworzec obsługiwał regularne linie autobusowe łączące Szczawnicę z Nowym Targiem, Nowym Sączem, Krakowem, Katowicami, a także trasami dalekobieżnymi do Warszawy. W sezonie letnim, szczególnie w szczycie ruchu uzdrowiskowego, autobusy kursowały nawet kilkanaście razy dziennie, zsynchronizowane z przyjazdami i odjazdami pociągów do sąsiednich miast. Obsługę zapewniały zarówno państwowe oddziały PKS, jak i prywatne przedsiębiorstwa motorowe, oferujące dodatkowo przewozy turystyczne po okolicznych trasach.
Rola w życiu uzdrowiska
Dworzec stanowił ważny element infrastruktury uzdrowiskowej – zwiększał dostępność Szczawnicy dla kuracjuszy i turystów, co bezpośrednio przełożyło się na wzrost liczby gości. Był także miejscem spotkań lokalnych przewodników i gawędziarzy, którzy przy dworcu proponowali oprowadzanie po Pieninach, organizację spływów przełomem Dunajca czy wypożyczanie sprzętu turystycznego.
Zakończenie epoki przedwojennej
Działalność dworca przerwał wybuch II wojny światowej we wrześniu 1939 roku. Transport cywilny został wstrzymany, a obiekt przejęły władze okupacyjne. Po wojnie dworzec wrócił do użytku pod zarządem PKS, jednak kolejne rozbudowy i modernizacje w duchu powojennego modernizmu zmieniły jego pierwotny charakter i detale architektoniczne.
Dzięki swojej lokalizacji i funkcjonalności, przedwojenny dworzec autobusowy w Szczawnicy zyskał miano jednego z najważniejszych punktów komunikacyjnych kurortu, wpisując się zarówno w historię transportu motorowego na terenie II Rzeczypospolitej, jak i w rozwój samej Szczawnicy jako popularnego uzdrowiska.
