Czerwony Klasztor

Czerwony Klasztor, kompleks klasztorny na Słowacji w miejscowości Czerwony Klasztor nad Dunajcem, na pograniczu Pienin i Magury Spiskiej został ufundowany w 1319 przez węgierskiego magnata Kokosza Berzewiczego. Czerwony Klasztor jest oryginalnym obiektem zabytkowo-historycznym znajdującym się wśród pięknego pienińskiego krajobrazu pod majestatycznym szczytem Trzy korony. Zespół klasztorny został kompleksowo odrestaurowany w latach 1956 – 1966 i dziś stanowi jedną z największych atrakcji Pienin i cel podróży wielu turystów.

Fundacja klasztoru przez węgierskiego magnata Kokosza Berzewiczego była częścią kary, jaką miał on ponieść za zamordowanie Chyderka z rodu Györgów. Za popełnione morderstwo jako karę miał on ufundować 6 klasztorów oraz zamówić w nich 4 tysiące mszy. Budowę klasztoru rozpoczęto w 1330 r. Początkowo zabudowania klasztoru wzniesione zostały z drewna. W 1360 roku zostały jednak zastąpione przez budynki ceglane oraz kamienne. W XIV wieku Czerwony Klasztor składał się z jednonawowego kościoła z dwiema kaplicami bocznymi oraz zabudowań zarówno o charakterze klasztornym jak i gospodarczym. Pierwotnie klasztor nazywano Klasztorem Lechnickim, gdyż powstał na terenach wyłączonych z położonej wyżej w dolinie potoku Havka wsi Lechnica, zaś od pokrycia czerwoną dachówką był „od ludu czerwonym zwany”. Później już na stałe określany był Czerwonym Klasztorem.

Wilhelm Drugeth, starosta spiski, uposażył go w 1335 r. Starą Wsią, a w 1352 r. Jan, przeor klasztoru w Lendaku darował wieś Relów. Krakowscy mieszczanie na utrzymanie klasztoru przeznaczyli połowę wsi Rychwałd. Zakonnicy byli utrzymywani przez podatki pochodzące łącznie z 10 wsi. Wspierani byli też przez polskich królów: Kazimierza Wielkiego, Ludwika Węgierskiego i królową Jadwigę. W 1381 r. „Ludwik król polski i węgierski nakazał Bolkowi, księciu opolskiemu i staroście czorsztyńskiemu, by nie wzbraniał kartuzom lechnickim łowienia ryb na polskim brzegu Dunajca. R. 1393 Jadwiga królowa uposażyła klasztor stałym dochodem soli z żup bocheńskich, tudzież młynem po polskiej stronie.Władysław Jagiełło zatwierdził to nadanie we Lwowie 1425 r.”.

Z czasem zakonnicy rozbudowywali obiekt i wznosili dalsze budowle: domki–pustelnie, szpital, aptekę, zajazd dla podróżnych i wieżę kościoła. Na początku XVI w. wsparcia klasztorowi udzielała również Jadwiga, wdowa po zmarłym w 1499 r. dziedzicznym żupanie spiskim, Stefanie Zápolyi. Przypuszcza się, że mogła ona ufundować cykl czterech (częściowo zachowanych) malowideł ściennych w kościele, przedstawiających sceny z Pasji

Najbardziej okazałym budynkiem kompleksu jest gotycki Kościół Św. Antoniego z końca XIV wieku, który posiada jedną nawę o niezwykłej długości. Kościół został w znacznej mierze zrekonstruowany w stylu barokowym. Główny ołtarz jest barokowy, powstał on w 1745 roku.

Budynki klasztoru połączone są z kościołem od strony południowej. W barokowej bryle budynku można rozróżnić niektóre starsze elementy gotyckie. Pozostałości malowideł późnogotyckich na ścianach kartuzjańskiego refektarza klasztornego pochodzą z 1520 r.

Klasztor zamieszkany był początkowo (do 1567 r.) przez mnichów z zakonu kartuzów (posiadali również klasztor w Kláštorisku), a później (1711–1782) kamedułów. W latach 1431–1433 klasztor był łupiony przez husytów. Zakon działał do roku 1782, kiedy został skasowany przez cesarza Józefa II. Dobra zakonu zostały rozdysponowane wśród kilkuset rodzin niemieckich kolonistów, którzy w tym czasie przybyli do pobliskiej Dolnej Lechnicy (niem. Unterlechnitz), wówczas też upowszechniła się niemiecka nazwa Rotes Kloster (węg. Vöröskolostor). Jadwiga Łuszczewska (Deotyma) zwiedzająca w 1860 klasztor zastała go zrujnowanym, ale kościół był zadbany.

Po pożarze w 1907, w wyniku którego zniszczone zostały dachy i zawaliła się wieża kościoła, klasztor przeszedł na własność węgierskiego ministerstwa rolnictwa. W 1934 preszowski oddział KCST wydzierżawił go na 50 lat i przeprowadził prowizoryczny remont, w latach 1952–1968 przeprowadzono remont generalny, a cały obiekt został uznany za narodowy pomnik kultury.

Dziś Czerwony Klasztor jest stałym punktem wycieczek niemal wszystkich turystów przybywających w Pieniny.

Shares