Cmentarz choleryczny w Niedzicy – znany także jako cmentarz pomorowy – powstał podczas epidemii cholery w 1831 roku. Znajduje się on na wzniesieniu poza zabudowaniami wsi, na terenie zwanym „Na Kącikach” (w gwarze spiskiej „Przy Koncikaf”). W tym okresie w Niedzicy umierali chorzy na cholerę, a władze lokalne musiały wydzielić osobny pochówek poza centrum osady. Na cmentarzu pochowano 52 ofiary epidemii cholery.
W źródłach parafialnych podkreśla się, że w 1831 roku „epidemia cholery” spowodowała założenie cmentarza cholerycznego „Przy Koncikaf”. Dotyczyło to lokacji mogiły poza wsią – na wzgórzu Mogiła przy kaplicy św. Rozalii – gdzie chowano ofiary epidemii “z dala od środka wsi”. Po kilkudziesięciu latach użytkowania (w połowie XIX wieku) na dawnym cmentarzu zachowano kilkanaście grobów i dwa nagrobki. Do dzisiaj widnieje tu symboliczny krzyż oraz murowana kapliczka św. Rozalii, a obok tablica pamiątkowa z imionami i nazwiskami zmarłych, co świadczy o trwałej pamięci wspólnoty o ofiarach epidemii.
Cmentarz choleryczny w Niedzicy jest unikatowym świadectwem tragicznych doświadczeń społeczności wiejskiej sprzed blisko dwóch stuleci. Znajdują się na nim skromne znaki upamiętniające zmarłych – krzyż i kapliczka – a na tablicy pamiątkowej wyryto nazwiska pochowanych. Choć miejsce to do dziś jest często odwiedzane, przypomina ono przede wszystkim o ludzkim cierpieniu podczas epidemii oraz o solidarności i wierze mieszkańców, którzy dopełnili obowiązku pogrzebu w trudnych warunkach. Jest to też symboliczne miejsce modlitwy i wdzięczności za pokonanie próby choroby, jakiemu społeczność lokalna oddaje hołd przy każdej wizycie.
Epidemia cholery nawiedzała Niedzice jeszcze kilkukrotnie w XIX wielu (1836- zmarło 35 osób, 1855 – zmarły 73 osoby, 1866 – zmarły 3 osoby, 1872-1873 – zmarły 33 osoby).
Fot. Parafia Św. Bartłomieja Apostoła w Niedzicy
