Dawna siedziba straży granicznej i celnej – celnica – wzniesiona została na granicy polsko-czechosłowackiej prawdopodobnie w 1924 r. Jest to drewniany budynek piętrowy na podmurówce, z wejściem i gankiem arkadowym na osi fasady, nakryty wysokim dachem. Unikalny dach, kryty gontem, nad częścią środkową budynku jest czterospadowy z krótką kalenicą, nad częściami bocznymi trójspadowy o połaciach ugiętych nad wydatnym okapem.
Architektura celnicy nawiązuje do tzw. stylu dworkowego, popularnego w Polsce lat 20. ubiegłego wieku. Z podobnych budynków usytuowanych niegdyś na południowych i wschodnich granicach II Rzeczypospolitej zachował się jeszcze dom w Kacwinie. Celnica niedzicka jest więc unikalnym zabytkiem, który świadczy o tym, jak w przedwojennej Polsce z pietyzmem dbano o estetykę budynków państwowych.
Po wojnie przez kilkanaście lat celnica pełniła swe pierwotne funkcje. Na początku lat 70. XX w. na skutek regulacji granicy, przesuniętej o 2 km w stronę Czechosłowacji, budynek przejęła Okręgowa Dyrekcja Gospodarki Wodnej, ponieważ stał on na terenach przeznaczonych na zalanie przez dolny zbiornik wznoszonej zapory.
Celnica, pozbawiona należnej opieki, w ciągu kilku lat została zdewastowana tak dalece, że zastanawiano się nad jej rozbiórką. Ratowania budynku podjął się SHS, proponując jego przeniesienie na teren należący do zamku i włączenie do muzeum. Pierwsze oceny stanu zachowania i pomiary inwentaryzacyjne wykonali społecznie członkowie stowarzyszenia. Po uzyskaniu zgody władz konserwatorskich i pozyskaniu środków finansowych przystąpiono do szczegółowej inwentaryzacji. Na jej podstawie dokonano skomplikowanych prac demontażu i „złożenia” całego budynku. Jego transfer ukończono całkowicie w 1989 r.
Uratowana i z pietyzmem odtworzona celnica usytuowana jest w rozległym parku na terenach dawnego folwarku, oddalonego ok. 200 m od zamku. Jej wnętrza zostały znacząco zmodyfikowane, tak by można było w nich urządzić pokoje gościnne, które są chętnie wynajmowane ze względu na ich wygodę, spokój i malowniczość otaczającego ogrodu.
źródło: Zofia Baranowska, „Muzeum Zespół Zamkowy w Niedzicy”, Niedzica 2001/Muzeum Zamek w Niedzicy
