Ruś Szlachtowska. Nazwę tą wprowadził w latach 30. XX wieku badacz Łemkowszczyzny, profesor Roman Reinfuss, na określenie społeczności zamieszkującej cztery zaledwie wsie na pograniczu Pienin i Beskidu Sądeckiego. W skład Rusi Szlachtowskiej wchodziły: Szlachtowa, Jaworki, Biała Woda i Czarna Woda. Wsie znajdowały się w dolinie Ruskiego Potoku, który dziś nosi nazwę Grajcarek. W 1947 roku władze PRL przeprowadziły przymusowe wysiedlenie ostatnich Łemków mieszkających na tym terenie. Wcześniej, tuż po zakończeniu II wojny światowej, od 1945 roku miało miejsce dobrowolne przesiedlenie do Związku Radzieckiego blisko 1850 Łemków z Rusi Szlachtowskiej.
Łemkowie z Rusi Szlachtowskiej w Małych Pieninach byli najbardziej na zachód osiadłymi góralami ruskimi w Polsce. Większość mieszkańców wyjechała do Ukraińskiej SRR (УССР) już 1945 r. w ramach wymiany mieszkańców pomiędzy Polską i Związkiem Radzieckim. W ramach Akcji „Wisła” w 1947 roku do opuszczenia tego terenu zmuszono nieliczne, pozostające tam jeszcze rodziny Łemków, ogółem około 350 osób.
Do 1945 r. na terenie Rusi Szlachtowskiej łącznie żyło 2100 Łemków. Od reszty Łemkowszczyzny teren ten oddzielony był przez Pieniny, pasmo Radziejowej (Gromadzka Przełęcz) i zdominowaną przez Polaków dolinę Popradu. Taka izolacja spowodowała, iż mieszkańcy tego obszaru silnie ulegali wpływom polskim. Utrzymywali się z uprawy roli i pasterstwa. Mieszkańcy Białej Wody specjalizowali się w naprawianiu rozbitych glinianych naczyń, lepiąc je i wzmacniając drutem. Większość ich domów, zwanych chyżami, była jednoizbowa, bez komina.
Fot. Muzeum im. Przypkowskich w Jędrzejowie / muzeumprzypkowskich.archeio.pl
Pierwszy etap wysiedleń był w zasadzie dobrowolny i odbywał się na mocy zawartego między Polską i ZSRR układu o przesiedleniach ludności polskiej i ukraińskiej. O ile w innych rejonach zamieszkanych przez Łemków dobrowolnie przeniosło się ich bardzo niewielu, to Ruś Szlachtowską na tym etapie opuściła ich większość, bo aż 1857 ludzi. W Rusi Szlachtowskiej pozostały tylko 23 rodziny.
Łemkowie w Małych Pieninach byli bardzo biednymi ludźmi. Może o tym świadczyć m.in. dokumentacja wywozowa. Wynika z niej, że tylko co dziesiąta rodzina zabierała ze sobą konia, każda zaś jedną krowę i zwykle dwie owce lub kozy.
Fot. Muzeum im. Przypkowskich w Jędrzejowie
W 1947 r. część Łemków powróciła do swoich domów i zaczęła się upominać o zwrot gospodarstw. Niektóre z nich były już zajęte przez napływającą z Podhala ludność polską. W 1947 r. w ramach akcji Wisła przymusowo wysiedlono wszystkich niemal Łemków. W całej gminie Szczawnica pozostało tylko 18 osób. Mieli jedną godzinę na spakowanie się.
W chwili obecnej wieś Biała Woda już nie istnieje. Pozostała część wsi Czarna Czarna Woda, która obecnie administracyjnie należy do Jaworek. Po Akcji „Wisła” zarówno Szlachtową, jak i Jaworki zasiedliła ludność z terenów Podhala i Spiszu.
Dziś po Łemkach w Małych Pieninach, którzy w latach 20. XX wieku stanowili na tym terenie 90 % ludności zostały dwie cerkiewki i dwa grekokatolickie cmentarze, kilka przydrożnych krzyży i kilka nazw terenowych.
