Żeńska szkoła Związku Harcerstwa Polskiego w Sromowcach Wyżnych – Cisowy Dworek /źródło: NAC
W 1923 roku Olga Małkowska – twórczyni polskiego ruchu skautingowego, instruktorka harcerska, współautorka hymnu harcerskiego, założycielka szkół instruktorskich zakupiła od właściciela dóbr czorsztyńskich Stanisława Konstantego Drohojowskiego położoną na skraju Sromowiec Wyżnych koło Czorsztyna parcelę, nazywaną Pasternikiem i na tej działce w 1924 roku rozpoczęła budowę Szkoły Pracy Harcerskiej – „Cisowego Dworku”. Obiekt został wzniesiony w ciągu jednego roku i poświęcony 21 sierpnia 1925 roku.
W 1925 założyła Olga Małkowska założyła w Sromowcach Wyżnych Szkołę Pracy Instruktorskiej i Pracy Harcerskiej „Cisowy Dworek”, kierując tą placówką i rozbudowując ją do 1939. W budowie a potem wyposażaniu obiektu brały udział drużyny żeńskie z całej Polski oraz skautki z innych krajów.
„Cisowy Dworek” była to szkoła pracy harcerskiej dla dzieci niezamożnych i zaniedbanych pod względem zdrowotnym lub wychowawczym w wieku szkoły powszechnej, z internatem, prowadzona metodą harcerską, wykorzystywana w czasie ferii na kursy, zjazdy i instruktorskie spotkania krajowe oraz międzynarodowe. „Dworek” stanowił też oparcie dla wielu obozów i kursów.
Po Dworku Cisowym (szkoła) powstały tam Orle Gniazdo w 1927 i Dom Ludowy dla wsi (spalony w 1945), Watra (1929) i czorsztyńska Pustelnia (1930). Szkołę Pracy Harcerskiej uznano za ośrodek nowego typu, promieniujący ideą harcerską na społeczeństwo. W 1927 władze ZHP obdarzyły Olge Małkowską godnością harcmistrzyni Rzeczpospolitej.
W 1936 roku dzięki m.in. fundacji szkockich skautów wzniesiono „Wartę” – zadaszony budynek w którym można było organizować imprezy i palić harcerskie ogniska. Wszystkie zabudowania wzniesione zostały w charakterystycznym stylu zakopiańskim, a zaprojektował je architekt, Eugeniusz Wesołowski.
Ośrodek w Sromowcach przetrwał II wojnę światową, ale w 1945 roku wielki pożar zniszczył „Dom Ludowy”. W 1965 roku Olga Małkowska ośrodek przekazała państwu, który w późniejszych latach został rozbudowany i dziś działa jako Szkolny Ośrodek Wypoczynkowy „Orle Gniazdo” w Sromowcach Wyżnych.
W roku 1996 w hołdzie Oldze Małkowskiej i jej wkładowi w rozwój harcerstwa w Polsce i na pamiątkę jej działalności w Sromowcach wzniesiono w miejscu spalonego Domu Ludowego budynek który nazwano „Gaździna Oleńka”.
Więcej o twórczyni polskiego harcerstwa można przeczytać w poniższym artykule:
